August Sassen (1853-1913)

Vanaf 1872 verschenen er regelmatig kleinere bijdragen van zijn hand in diverse vaderlandse historische periodieken. Zijn kunstzinnig oog en vaardige hand waren ook gespitst op oud kaart- en beeldmateriaal. Een eerste proeve op dit terrein was de in 1881 uitgegeven Historische en Topografische Atlas van Helmond. Daarna volgde in vlot tempo een aantal omvangrijke publikaties die grotendeels betrekking hadden op de geschiedenis van Helmond en naaste omgeving. Deze geschriften droegen vaak het karakter van een bronnenpublikatie. De belangrijkste uitgaven van Sassen in die periode waren Oorkonden betreffende Helmond (samen met de rijksarchivaris in Noord-Brabant, mr. C.C.N. Krom), uitgegeven in 's-Hertogenbosch in 1884, en De protocollen der

Zijn belangrijkste activiteiten in deze jaren waren echter gericht op de uitgave van een Brabants historisch periodiek. In 1883 startte August Sassen in eigen beheer met de uitgave van het Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde. Naast zijn activiteiten als hoofdredacteur schreef August Sassen ook nog een groot aantal artikelen en inleidingen en prijkte zijn naam onder titelbladen en illustraties, deze laatste veelal in de vorm van natekeningen. Het tijdschrift was gedurende zijn korte bestaan - slechts drie jaargangen werden volgemaakt - het brandpunt van de Brabantse geschiedbeoefening. Naast de

In totaal zo'n dertig personen, waarvan de helft in Brabant woonachtig, leverden bijdragen voor dit tweewekelijkse periodiek. Sassen vulde zelf circa één-derde van de eerste jaargang, in de volgende twee jaargangen was zijn aandeel als schrijver beperkter. Veel van zijn artikelen zijn, zoals ook met zijn andere publikaties het geval was, in meer of mindere mate veredelde bronnenpublikaties. Dit paste ook binnen Sassens geschiedopvatting, waarbij kritisch bronnenonderzoek een eerste voorwaarde voor historische studie was, iets wat toentertijd niet vanzelfsprekend was. Bronnenpublikaties vervulden een belangrijke rol in die dagen, toen archiefmateriaal nog slecht ontsloten en veelal niet of moeilijk toegankelijk was. Niet zozeer door gebrek aan stof als wel om stoffelijke problemen ging het tijdschrift ter ziele. De abonnementsprijs, drie gulden per jaargang, was te hoog om een breed publiek te bereiken, maar volstrekt onvoldoende om de kosten te dekken. Sassen liet zich echter niet uit het veld slaan en begon in 1889 met de uitgave van een Noordbrabantsche Volks-Almanak, Jaarboekje voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde. Deze uitgave, kleiner van formaat en eenvoudiger van opzet dan het Tijdschrift, bevatte naast een almanakgedeelte ook artikelen over uiteenlopende onderwerpen. Deze bijdragen waren doorgaans wat verhalender van toon dan in het Tijdschrift. Na vijf jaargangen werd ook de uitgave van de Volksalmanak gestaakt. Haar rol binnen het Brabantse geschiedbedrijf werd echter direkt overgenomen door het in 1894 opgerichte Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde 'Taxandria', bij de oprichting waarvan Sassen eveneens betrokken was.

Naast de Volksalmanak startte August Sassen rond 1890 met een groots project om 'systematisch alles wat door overlevering bij het Brabantse volk bekend is te verzamelen'. Hierbij werd hij geïnspireerd door de moderne volkskunde in Duitsland en België. Hij verkreeg voor deze onderneming een bijdrage van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant en wist, onder meer middels geestdriftige voordrachten in onderwijzersgezelschappen, een heel netwerk van informanten in de provincie te verkrijgen. Veel materiaal werd inderdaad verzameld, ook door August Sassen zelf, maar tot een grotere publikatie is het nooit gekomen.

Na het verscheiden van de Volksalmanak trad August Sassen binnen het Brabants geschiedbedrijf minder op de voorgrond. Deels door

Naast al zijn werkzaamheden op historisch terrein was August Sassen ook nog actief in andere vormen van het sociaal-culturele verenigingsleven. De scherpschutterij had zijn leven lang zijn bijzondere belangstelling. Hierbinnen speelde hij ook landelijk een rol. In Helmond was hij van 1895 tot 1907 een om zijn ervaring en ijver gerespecteerd lid van de gemeenteraad. Ook op sociaal gebied speelde August Sassen een rol. Hij voelde zich zeer betrokken bij de drankbestrijdersbeweging die rond de eeuwwisseling in de zuidelijke gewesten opkwam en was onder meer vice-voorzitter van de Helmondse afdeling van het Paulusverbond en regisseur van het daaraan verbonden jongelingstoneelgezelschap. Ook trad hij op als bemiddelaar in sociale conflicten. Daarnaast was hij voortdurend in de weer bij publieke manifestaties: vrijwel geen optocht, festiviteit of steunactie in Helmond tussen 1880 en 1907 of August Sassen was erbij betrokken.

In al zijn werk wist August Sassen een goede balans tussen objectiviteit en betrokkenheid te vinden. Daarbij was hij een goed organisator en een begaafd spreker. De weerslag van dit actieve bestaan is onder meer terug te vinden in de vele publikaties en de verzameling op folklore-gebied, nu aanwezig in de Brabant-collectie op de Katholieke Universiteit Brabant te Tilburg.